

اصولاً ساز بربط یا همان عود در اندازههای مختلف ساخته میشود که اندازه متداول و معمول همان عودهای ساخت ایران است.
نمونههای ساخت کشورهای عربی دارای کاسهای بزرگ و عودهای ترکیه کوچک و عودهای ایرانی متوسط است.
عود معمولاً در سه اندازه کوچک، بزرگ و متوسط ساخته می شود.
عودی که اکنون در ایران می باشد و در کلاس آموزش عود تدریس میشود نسبت به سازهای عربی دارای کشیدگی بیشتر و دسته ای بلندتر است.
عود کشورهای عربی دارای کاسه بزرگ، عودهای ترکیه کاسه کوچک و عودهای ایران در اندازه متوسط است.
در ایران دو نوع قالب برای این ساز در نوع ایرانی اش موجود است: قالب قنبری و قالب نریمان
چون سطح ساز بربت از چوب پوشیده شده ست، در زبان عربی آن را عود نامیدهاند .
العود در زبان عربی به معنای چوب است.
به باور برخی پژوهشگران موسیقی مانند اکارد نوبوئر این واژه در اصل عربی شدهٔ واژهٔ «رود» فارسی میباشد که هم نام دیگر بربت است و هم به معنای سیم در سازهای زهی میباشد.
بربت امروزه نقش بسیار کمتری در موسیقی ایرانی دارد.
عود عربی بر خلاف بربت ایرانی از اصلیترین سازهای موسیقی عربی است.
این ساز پس از اینکه به اروپا برده شد، نام لوت بر آن نهادند.
واژه لوت از نگارش کلمهٔ العود به وجود آمده و به تدریج به لوت تبدیل شدهاست.
ابن خلدون در قرن ۸ هجری قمری آن را به ترکههای چوبینی که انعطافپذیر است معنی نموده.
معرفی انواع ساز بربط در آموزشگاه موسیقی نارمک (سپهرپارسی)
قالب بربط قنبری:
قدری از عود کوچک تر و تفاوت های کوچکی با عود دارد و فقط دارای 10 سیم و گوشی می باشد.
قالب بربط نریمان:
همان قالب عود عربی را دارد قدری کوچکتر می باشد و ایرانی شده است.
اجزای بربط شامل :
صفحه- کاسه- سیم گیر- شبکه یا خورشیدی- سیمها- دسته- شیطانک- گوشی ها- سرپنجه- پل های زیر صفحه- مضراب
شکم این ساز بسیار بزرگ و گلابی شکل و دسته آن بسیار کوتاه است.
به طوری که قسمت اعظم طول سیمها در امتداد شکم قرار گرفتهاست.
سطح رویی شکم از جنس چوب است که بر آن پنجرههایی مشبک ایجاد شدهاست.
بربط فاقد «دستان» است و خرک ساز کوتاه و تا اندازهای کشیدهاست.
بربط دارای ده سیم یا ۵سیم جفتی است البته در برخی مواقع استادان کلاس آموزش عود قالب شکنی کرده و دو یا یک سیم در قسمت پایین قبل از سیم دو به ساز اضافه میکنند
که این سیمها فا زیر کوک میشود.
سیمهای جفت با هم همصدا یا کوک میشوند و هر یک از سیمهای دهگانه، یک گوشی مخصوص به خود دارد؛ گوشیها در دو طرف جعبه گوشی قرار گرفتهاند.
بربط بمترین ساز بین سازهای زهی است؛
نت نویسی آن با کلید سل است.
در واقع نت نویسی آن با توجه به وسعت و بمی صدای ساز بر اساس کلید فا میباشد
که برای سهولت نت خوانی و نوازندگی یک اکتاو بالاتر نوشته میشود که جمعاً دو اکتاو است.
معمولاً نقش واخوان دارد و گاه این سیم جفت نیست.
صدای بربط به نحوی است که صدای اکتاو چهارم پیانو از راست به چپ برابری دارد
و در اصل باید بربط را با کلید «فا» نواخت یعنی صدای اصلی بربط یک اکتاو پایینتر از آن است که امروز متداول شدهاست.
مضراب بربط از پر مرغ یا پر طاووس و شاهپر عقاب و حتی پر لاشخور تهیه شدهاست
و گاه نیز نوازنده با مضراب دیگری ساز را مینوازد. نوازندههای امروزی از مضرابهای پلاستیکی استفاده میکنند.
صدای بربط بم، نرم و در عین حال گرم و جذاب و نسبتاً قوی است.
این ساز نقش تکنواز و همنواز هر دو را به خوبی میتواند ایفا کند.
همانگونه که مستحضرید بربت صدایی بم و تا حدودی تو دماغی دارد
که دلیل آن نوع زه ساز و عدم وجود پرده بندی(مانند ویلن) روی دستهٔساز است.
پرده بندی موسیقی ایرانی بخوبی روی این ساز قابل بیان است.
سازندگان ساز بربط :
ساز عود در یکصد سال اخیر کاملاً در قبضهٔعربها و بهخصوص مصریها بوده است.
از جمله نوازندگان معروف این ساز منیر بشیر عراقیاست.
در کنار او میتوان به نامهایی چون ریاض سنباطی، فرید الاطرش، ناصر شمه و انور براهم اشاره کرد.
در ایران نیز پس از احیای ساز عود تلاشهای مثمرثمری صورت گرفت.
هم چنین ابراهیم قنبری مهر با ایجاد تغییراتی در ساختار عود عربی از جمله کوچک تر کردن کاسه
و بلند تر کردن دسته به قالب جدیدی دست یافته و نام آن را بربت گذاشته است.
این تغییرات مورد استقبال نوازندگانی چون حسین بهروزینیا قرار گرفته است.
بسیاری از دیگر سازندگان این ساز نیز به تجربیاتی در تغییر ساختار فیزیکی عود رسیدهاند