میدانیم که کوک سنتور به خاطر تعداد زیاد سیم ها کاری بسیار مشکل است.
به همین دلیل معمولا هنرجویان و اساتید آموزش سنتور علاقه زیادی به کوک کردن این ساز ندارند.
به طور معمول سنتور هنرجویان ماهی یک بار توسط اساتید آموزشگاه موسیقی کوک میشوند.
اما چون هنرجو هنوز به نحوه حمل و نقل ساز سنتور آشنایی ندارد به سرعت از کوک خارج میشود.

کوک سنتور معمولا خیلی زود خالی میشود و معمولا پس از مدت کمی حتی به اندازه سه الی چهار روز سنتور از کوک خارج میشود.
که با توجه به مطالب ذکر شده در بالا سنتور هنرجو به مراتب زودتر از این از از کوک خارج میشود.
بنابر این میتوان گفت که هنرجویان آموزشگاه ساز سنتور مدت زمان خیلی کمی را با سنتور کوک شده تمرین میکنند.

در نتیجه یادگیری کوک سنتور برای هنرجو امری حیاتی تلقی میشود.
همانطور که شاهد هنرجویانی هستیم که حتی پس از گذشت ۷ سال از آموزش سنتور هنوز هم با نحوه کوک سنتور آشنایی ندارند.

تنها علتی كه هنرجويان در آموزشگاه ساز سنتور معمولا تا چند سال در دستگاه شور باقی میمانند نیز مسایل کوک سنتور مباشد.
چرا که این هنرجویان با تغییر کوک ساز برای رفتن از دستگاهی به دستگاه های دیگر آگاهی ندارند.
اما دلیل انتخاب دستگاه شور وسعت بیشتر آن به نسبت سایر دستگاه های موسیقی است که هنرجویان را قادر میکند بتوانند آهنگهای بیشتری را اجرا کنند.

این موضوع تا جایی پیش میرود که گاهی هنرجویان در آموزشگاه موسیقی تصور میکنند سنتور ساز محدودی است و نمیتوان با آن آهنگ های زیادی را اجرا کرد.
در صورتی که نمیدانند برای اجرای آهنگ های بیشتر باید زحمت یادگیری کوک سنتور را متحمل شوند.
یا باید هربار که نیاز به کوک سنتور دارند ساز خود را به کلاس درس ببرند تا استاد آن را کوک کند.

راه های آموزش کوک سنتور به هنرجویان آموزشگاه موسیقی

۱- آموزش کوک سنتور به طريقه سنتی (با تكيه بر گوش):
این روش شامل کار و تمرين بر روی اصوات تا گوش هنرجو قادر به تشخيص صدای درست شود.
اين روش البته مستلزم صرف وقت زیادی است و کار و انرژی فراوان را هم از طرف معلم و هم از طرف شاگرد نياز دارد.

با توجه به اين كه می دانيم معمولا ساعات کلاس موسیقی به طور میانگین نيم ساعت است.
چگونه ندریس هم فن سنتور و هم کوک آن در اين زمان ميسر است ؟
يا اينكه معلم با صرف وقتی اضافه تر از آن نيم ساعت طريقه کوک كردن را به هنرجو تدريس كند
كه در نتيجه تحميل هزينه اضافی خواه يا نا خواه بر دوش هنرجو خواهد بود.

البته واضح است كه هيچ هنرجویی در هيچ رشته سازی در اوايل كار یعنی هنوز تا وقتی كه با صداها از طريق درست ضربه زدن به سيم و نواختن آهنگ آشنا نشده معلم قادر به تدريس کوک سنتور نخواهد بود .
حتا با اين فرض اگر اين مراحل نيز انجام بگيرد به طور قطع آموزش چگونگی کوک و تشخيص صدای درست حداقل چند سال به طول می انجامد.

۲- توصيه معلم به شنيدن آثار موسیقی مربوط كه باعث تقويت گوش هنرجو مي شود:
اين امر كه البته بهترين روش به نظر می رسد نيز مدت زمانِ زیادی طول خواهد كشيد تا گوش هنرجو پرورش يابد
و تا آن زمان به علت مشکلاتی كه در بالا ذكر شد مدتها بايد با ساز ناکوک تمرين كند تا زمانی كه مهارت کوک سنتور را از طريقِ شنیداری حاصل كند.

۳- استفاده از تيونر براي كوك سنتور:
عقيده بر اين است كه مقامها و فواصلِ موسیقی ایرانی را بر مبنای تشخيص گوش می توان دقيق شناخت و کوک كرد
و دستگاه های کوک موجود قادر نيستند كه فواصل دقيق کوکهای گامهای ایرانی را بدهند.

به چند دليل استفاده از تيونر را برای کوک سنتور پيشنهاد ميكنم:

۱- درست است كه گرفتن فواصل دقيق گامهای ایرانی با تيونر امكان پذير نيست
اما به اين علت، درست به نظر نمی رسد كه شاگرد را با سنتورِ ناکوک تا چند سال رها كرده
به اين بهانه كه تيونر فاصله های دقيق را برای کوک به او نمی دهد
و بايد سالها بگذرد تا گوش هنرجو به طور نسبی يا كامل پرورش يافته تا قابليت انجام کوک سنتور را پيدا كند.

۲- همين امر كه هنرجو چندين سال با ساز ناکوک تمرين می كند خود عاملی است كه پرورش گوش او را نه تنها عقب می اندازد
بلكه از آنجاكه چندين سال اصوات نادرست شنيده گوش او دچار ناهنجاری می شود .
به طوريكه اصلاح اين خطا خود زمان قابل توجهی را می طلبد.

۳- مسئله ديگر زمان است.
شايد قديمتر وقت و فكر مردم آزادتر بوده به طوريكه می توانستند روزی چند ساعت به تمرين كوک و موارد مربوط بپردازند.
امروز با توجه به محدوديت زمان، از چند هزار هنرجو یک نفر فرصت دارد تا روزی چند ساعت فقط به کوک اختصاص دهد؟
بنابراين جهت از دست ندادن زمان، تيونر می تواند صرف زمان برای کوک را به حداقل برساند ضمن اينكه بهره وری آن نيز قابل قبول مي باشد.

۴- وقتی هنرجو سالها با سازی كه حداقل ۹۰ درصد آن كوك بوده تمرين كرده گوش او حدالامكان از ناهنجار هیای صوتي به دور بوده و بعدها می تواند با شنيدن آثار موسيقی مراجعِ کوک، فاصله های درست موسيقی ايرانی را فرا گيرد و رفته رفته مي تواند با تكيه به گوش خود، سازش را کوک نمايد.

نكته قابل ذكر اين است كه براي آموزش كار با تيونر دانستن تئوری موسيقی و فواصل و گامهای ايرانی ضروری نيست
بلكه فقط لازم است موضوعات و موارد مربوط به اين كار را به هنرجويان درس داد
تا بتوانند قطعات درس گرفته شده خود را با سنتوری كه حداقل ۹۰ درصد آن کوک است اجرا كنند
و لذت ببرند و آموزش تئوری موسيقی مربوط به فواصل و گامها را در آينده به آن بپردازند.

چرا كه هدف از كار با تيونر براي كوك سنتور آسان تر كردن كار است
وگرنه اگر قرار باشد قبل از پرداختن به اين موضوع ابتدا معلم تمام مباحث راجع به تئوری موسيقی را به هنرجو بياموزد مشكل چند برابر خواهد شد
و گذشتن از خوانِ کوک سنتور بيش از پيش دشوارتر و طولانی ترخواهد شد.