در مراجع مختلف ساز دهنی عقیده بر این می باشد
که باید چیـن را اولین كشوری دانست كه مبـدع هارمونیکا است
در 3000 سال قبل از میلاد در چین زمان حكومت امپراطوری نین كاوا سازی با زبانه های چوبی وجود داشته است
كه از نظر ساختمان و فرکانس صدا بسیار شبیه به سازدهنی امروزی بوده است.
اما شکل گیری سازدهـنی های امروزی را بایـد در اروپا خصوصـأ در آلمان جستجو كرد .
در قرن 17 میـلادی برای كوك كردن صـدای سازكلیسـا از وسیله ای استـفاده می شد
باتیغه های فـلزی كــه با دمیدن در سوراخـهای آن فركانس ثابتی تولید می شده
این وسیـله مشـابه دیاپازون و بسیار بزرگ تر از هارمونیکا های امروزی بوده است .
در واقع به تکامل رسیدن ساز دهنی و به وجود آمدن آكاردئون ،ملودیكا را می توان مدیون وشکل مدرن این وسیله دانست

هارمونیكا در سال 1818توسط كریستین فردریك بوشمان 16 ساله اختراع
و درسال1821 به عنوان ساز در برلین به ثبت رسید .
ساز اختراعی بوشمان بوسیله دمیـدن در تیغـه های فـولادی به صدا درمی آمد
و شامل یکسری زبانه از جنس فولاد بوده که به طور افقی چیده شده بودنـد و فقط نتـهـا با فوت كردن به صـدا در می آمدنـد .
نتـها در سـاز ابداعـی بوشـمـان به صـورت كروماتیك و پشت سر هم قرار داشتند.
او درنامه ای به برادرش ساز ابداعی خودرا چنین توصیف نمود :
ابزاری اختراع کرده ام که بسیار جالب است .
حدود دوازده سانتطول دارد و بیست ویک نت را تولید می کند
تمامی حالات دینامیك واحساسی را اجرا می کند و قادربه نگهداشتن ارزش زمانی نتها به هرمیزان دلخواه می باشد

فردریک بوشمان با سـفرهای زیـاد قابـلیت های منـحصر به فرد هـارمونیكـا را به مردم اروپا نشـان داد.
در سال هزار و هشتصد و بیست وشش میلادی شخصی بنام ژوزف ریختر
اختراع بوشمان را با اضافه کردن ردیف دوم زبانه بالای اولین ردیف ولی در جهت مخالف آن كامل نمود
ابداع ریختر تیغه های ردیف پائین در هنگام که فوت كردن
وتیغه های بالا هنگامی که هوا به داخل مكش می شد‍ به صدا در می آمد.
در سال 1857 یك ساعت ساز آلمانی به نام ماتیوس هوهـنر
شروع به تولید وساخت سازدهنی به صورت حرفه ای نمود
او در آشـپزخانه منـزل خود به كمك همـسر ویك كارگـر توانست سالی 650 ساز دهنی تولید كند
و در سال 1924كارخانه هوهنر تولید سازدهنی كروماتیك را آغاز نمود .
هوهنر از شهرت سبکهای موسیقی برای افزایش محبوبیت سازدهنی استفاده كرد.

كوچكی و صدای دلنشین این ساز باعث شد كه به سرعت بین مردم به محبوبیت خوبی دست یابد .
بیـشترین توجه به سـازدهنی از طرف مهاجران اروپایی به آمریـكا صورت گرفـت
مردمـی كه از كودكی با موسیقی مانوس بودند درسرزمـین جدید خود به دنبال سازهایی بودند
كه بتوانند با صدای آنها دوری از وطن و سختی هایی كه با آنها دست به گریبان بودند را فراموش كنند
سازدهنی به خاطرقابلیتهای منحصربه فرد خودعلاقه مندان زیادی بین آمریكاییها خصوصأ كارگران سیاه
كه مردمانی با استعداد بودند پیدا كرد .

آموزش هارمونیکا

نگاه پاك و كودكانه و گرایش زیاد آنها به موسیقی باعث شد كه با استفاده از سازهای مستعمل اربابان سفید خود
دست به ابداع شیوه جدیدی از موسیقی بزنند .
در این بین نوازندگان سیاهپوست هارمونیکا با تأثیر از محیط وصـداهای اطراف خود
از قبیل صدای جنگل، قطار جانوران و. ..سبك جدید ی ابداع كردند.
همانطوركه سازدهنی در اروپا جای خود را در اركستر های بزرگ كلاسیك باز می كرد
و آهنگسازان بیشتـر به قابلیت ها و تأثیر صدای دلنشین این سـاز پی می بردنـد
در آمریكا نیز سازدهنی در سبكهای جز ، بلوز . كانتری ، فولك و راك مورد استفاده قرار گرفت.

در سال 1930 بیش از دو هزار اركستر سازدهنی تأسیس شده بود .
در نهایت در26 دسامبر سال 1965 سازدهنی توسط شیرا ولی(Schira Wally)فضا نورد آمرکایی، پای را از كره زمین نیز فراتر نهاد